Η συμβολή του κλάδου της ακτοπλοΐας στην ελληνική οικονομία είναι ιδιαίτερα σημαντική, αλλά η διατήρηση και η επέκταση αυτής της συμβολής βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στην εφαρμογή διαρθρωτικών και κλαδικών μέτρων πολιτικής.
Τα παραπάνω επισημαίνει σε μελέτη του το ΙΟΒΕ, το οποίο επισημαίνει ότι τα μέτρα πολιτικής πρέπει να στοχεύουν στην ελαχιστοποίηση του κόστους παροχής ακτοπλοϊκών υπηρεσιών ώστε να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα του κλάδου, χωρίς ωστόσο να θυσιάζεται η ποιότητα παροχής των συγκεκριμένων υπηρεσιών.
Αναλυτικότερα, μετά το 2009 ο εν λόγω κλάδος βρέθηκε αντιμέτωπος με δύο ταυτόχρονες και ισχυρές εξωγενείς αναταραχές. Πρωτίστως, με την αύξηση των διεθνών τιμών των καυσίμων και δευτερευόντως, με την κατακόρυφη πτώση της επιβατικής κίνησης, εξαιτίας της οικονομικής κρίσης.
Είναι χαρακτηριστικό, αναφέρει η μελέτη, ότι η ζήτηση ακτοπλοϊκών υπηρεσιών υποχώρησε το διάστημα 2009-2012 κατά 24% στους επιβάτες και κατά 31% στα Ι.Χ. αυτοκίνητα (με ενδείξεις σταθεροποίησης το 2013), ενώ το κόστος καυσίμων το 2012 αποτελούσε περισσότερο από το ήμισυ του κύκλου εργασιών του κλάδου.
Σύμφωνα με το ΙΟΒΕ, η δυνατότητα προσαρμογής σε αυτές τις εξωγενείς αναταραχές εμποδίστηκε από περιορισμούς στο ρυθμιστικό περιβάλλον. Αρκετές στρεβλώσεις αμβλύνθηκαν χωρίς να εξαλειφθούν το 2013, «ωστόσο δεν έχουμε πλήρη εικόνα για την επίδραση που έχουν στην προσπάθεια προσαρμογής», αναφέρεται χαρακτηριστικά.
Οι εξελίξεις αυτές αντανακλώνται στα οικονομικά αποτελέσματα του κλάδου, τα οποία είναι ιδιαίτερα δυσμενή. Η συρρίκνωση του κύκλου εργασιών συνδυάσθηκε με σημαντικές αυξήσεις των λειτουργικών εξόδων οδηγώντας σε μεγάλες ζημίες. Η ρευστότητα είναι περιορισμένη και η δανειακή πίεση υψηλή. Κατά συνέπεια, δημιουργούνται βάσιμα ερωτήματα για τη γενικότερη βιωσιμότητα ορισμένων επιχειρήσεων του χώρου τα επόμενα χρόνια και τη δυνατότητα του υφιστάμενου συστήματος να παρέχει τις απαιτούμενες ακτοπλοϊκές υπηρεσίες, παρά τη βελτίωση που σημειώθηκε στους χρηματοοικονομικούς δείκτες το 2013.
Όπως σημειώνει το Ίδρυμα, ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα έχει ιδιαίτερες επιπτώσεις στην εθνική οικονομία, καθώς η επιβατηγός ναυτιλία συνεισφέρει στην εγχώρια οικονομική δραστηριότητα με τη διακίνηση επιβατών και οχημάτων, λειτουργεί όμως και υποστηρικτικά στην ανάπτυξη άλλων κλάδων δραστηριότητας, ειδικά στις νησιωτικές περιφέρειες της χώρας.
Από την ανάλυση προέκυψε ότι σε όρους ΑΕΠ η συνεισφορά στην οικονομία από τη ζήτηση για ακτοπλοϊκές μεταφορές στις γραμμές εσωτερικού το 2013 εκτιμάται σε 1,5 δισ. ευρώ, ενώ σε όρους απασχόλησης διαμορφώνεται σε 21,4 χιλ. θέσεις εργασίας (εκ των οποίων περίπου 5 χιλ. εκτιμάται ότι απασχολούνται στα πλοία και στα γραφεία των ακτοπλοϊκών επιχειρήσεων).
Ωστόσο, σημαντικά μεγαλύτερη είναι η συνεισφορά από τις καταλυτικές επιδράσεις που συνδέονται με τον τουρισμό και την ανάπτυξη του πρωτογενούς και του μεταποιητικού τομέα στις νησιωτικές περιφέρειες της χώρας. Η οικονομία των νησιών στηρίζεται στον τουρισμό, στο εμπόριο και στη γεωργία, δηλαδή σε κλάδους που εξαρτώνται άμεσα από την απρόσκοπτη διασύνδεση των νησιών με την ηπειρωτική χώρα και κατά συνέπεια συνδέονται στενά με την ακτοπλοΐα.
Συνδυάζοντας την επίδραση από τη ζήτηση για ακτοπλοϊκές μεταφορές στις γραμμές εσωτερικού με τις καταλυτικές επιδράσεις, η συνολική συνεισφορά, σε όρους ΑΕΠ, υπολογίζεται σε 15,4 δισ. ευρώ ή 8,5% του συνολικού ΑΕΠ της χώρας το 2013, ενώ σε όρους απασχόλησης ανέρχεται σε 320 χιλ. θέσεις εργασίας (ή στο 8,9% της συνολικής απασχόλησης), μέγεθος το οποίο αντιστοιχεί περίπου στα 2/3 της απασχόλησης στις νησιωτικές περιφέρειες.
Η έρευνα σημειώνει πως ήδη επιχειρήσεις του κλάδου βρίσκονται σε συζητήσεις με τις τράπεζες για την αναδιάρθρωση των δανείων τους. Αυτό θα αποτελέσει το πρώτο βήμα σε μια προσπάθεια διάσωσης του κλάδου. Από την άλλη μεριά, η συμβολή του στην ελληνική οικονομία, έτσι όπως αναδεικνύεται στην παρούσα έρευνα, αντικατοπτρίζει μια πολύ σημαντική δυναμική που μπορεί να βοηθήσει στην επανεκκίνηση της ελληνικής οικονομίας, αν φυσικά εφαρμοσθούν διαρθρωτικές και κλαδικές πολιτικές με συγκεκριμένες κατευθύνσεις.
Σε κάθε περίπτωση οι πολιτικές πρέπει να στοχεύουν στην ελαχιστοποίηση του κόστους για τις εταιρείες για να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα του κλάδου, χωρίς ωστόσο να θυσιάζεται η ποιότητα παροχής των ακτοπλοϊκών υπηρεσιών.
Οι προτάσεις
Κατά το ΙΟΒΕ, είναι απαραίτητη η προσαρμογή του κλάδου στα νέα δεδομένα, γεγονός που απαιτεί συνεχείς προσπάθειες περιορισμού του κόστους εκμετάλλευσης με διατήρηση της καλύτερης δυνατής εξυπηρέτησης των χρηστών ακτοπλοϊκών υπηρεσιών. Βραχυπρόθεσμα θα είναι αποτελεσματικά κάποια μέτρα τόνωσης της ζήτησης μέσω μείωσης των εκτός καθαρών ναύλων χρεώσεων, όμως ταυτόχρονα απαιτείται να επανακαθοριστούν αρκετές παράμετροι που συνδέονται με το ακτοπλοϊκό ζήτημα, ιδίως σε ό,τι αφορά το πλαίσιο που ρυθμίζει τη λειτουργία της ακτοπλοΐας.
Στο πλαίσιο αυτό, προτείνονται ενδεικτικά τα εξής:
- Μείωση κόστους λειτουργίας των πλοίων. Με δεδομένο ότι το κόστος καυσίμων καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό εξωγενώς, αυτό μπορεί να επιτευχθεί με μείωση του κόστους επανδρώσεως (μέσω π.χ. της επιδότησης ασφαλιστικών εισφορών), με συνθέσεις πληρωμάτων που ανταποκρίνονται στις πραγματικές ανάγκες των πλοίων και κατάργηση της ελληνομάθειας για το προσωπικό που σύμφωνα με τις διεθνείς συμβάσεις δεν σχετίζεται με την ασφαλή λειτουργία του πλοίου, με μείωση του χρόνου υποχρεωτικής δρομολόγησης στις τακτικές γραμμές σε συνδυασμό με ανάλογη αποζημίωση σε περίπτωση παροχής δημόσιας υπηρεσίας και αντίστοιχη προσαρμογή του υποχρεωτικού χρόνου διατήρησης πληρώματος (με πρόβλεψη παροχής επιδόματος ανεργίας σε ναυτικούς).
- Εξέταση της δυνατότητας κατάργησης του επίναυλου, μείωσης των λιμενικών τελών όπου δεν υπάρχει ανταποδοτικότητα υπηρεσιών και η αναθεώρηση του καθεστώτος.
- Εξέταση της δυνατότητας μείωσης των συντελεστών ΦΠΑ στα εισιτήρια της ακτοπλοΐας.
- Εκσυγχρονισμός του συστήματος έκδοσης εισιτηρίων.
- Αναδιοργάνωση ακτοπλοϊκού συστήματος. Επανασχεδιασμός του ακτοπλοϊκού δικτύου με το οποίο θα εξυπηρετούνται οι ανάγκες και θα αξιοποιούνται καλύτερα οι πόροι που διατίθενται για την αποζημίωση των μη εμπορικών γραμμών. Αυτό σημαίνει επανεξέταση των γραμμών που επιδοτούνται με έμφαση στην απάντηση των παρακάτω ερωτημάτων: Καλύπτονται οι ανάγκες από γραμμές ελεύθερης δρομολόγησης; Υπάρχουν εναλλακτικοί τρόποι σύνδεσης, π.χ. οδικής μεταξύ λιμανιών του ίδιου νησιού; Εμπίπτουν οι γραμμές στις ελάχιστες απαιτήσεις σύνδεσης; Ποιο είναι το κόστος ανά επιβάτη; Σημαίνει επίσης ενδεχόμενη πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος ελεύθερης δρομολόγησης για δύο ή τρεις περιόδους ανά έτος.
- Επανεξέταση συστήματος αποζημίωσης παροχής δημόσιας υπηρεσίας σε όλα τα μέσα μεταφοράς (ακτοπλοΐα, αερομεταφορές κ.λπ.).
Πηγή:
http://www.metaforespress.gr/naftilia/item/9364-iove-ypo-amfisvitisi-i-viosimotita-ton-ellinikon-aktoploikon-etaireion.html
