ΒΟΑΚ: Παραχώρηση ή Πακέτο Γιουνκέρ για τη μετατροπή σε Αυτοκινητόδρομο

Στο Πακέτο Γιουνκέρ ή σε σχέδιο παραχώρησης προσανατολίζεται πλέον το Υπουργείο Υποδομών για την πολυπόθητη μετατροπή του δρόμου καρμανιόλα του ΒΟΑΚ σε ασφαλή κλειστό αυτοκινητόδρομο. Η μεταμόρφωση του σημερινού δρόμου από καρμανιόλα σε σύγχρονο ασφαλή αυτοκινητόδρομο είναι ένα αίτημα των Κρητικών εδώ και πολλά χρόνια, αίτημα που όμως δεν έφτασε ποτέ στην έγκριση του Υπουργείου.

Σήμερα ο Βόρειος Οδικός Άξονας Κρήτης έχει με τη μορφή ολοκληρωμένου κλειστού αυτοκινητόδρομου λιγότερα από 50χλμ. Είναι χαρακτηριστικό πως ακόμα και εργολαβίες που ολοκληρώθηκαν σχετικά πρόσφατα είχαν χαρακτηριστικά απλής εθνικής οδού και όχι κλειστού αυτοκινητόδρομου.

Υπενθυμίζεται ότι κατασκευασμένα ή υπό κατασκευή είναι τα τμήματα: Κίσσαμος – Χανιά, παράκαμψη Χανίων (Χανιά – Σούδα), Ατσιπόπουλο – Αμάρι, Πάνορμος – Εξάντης (δεν έχουν ξεκινήσει ακόμα τα έργα) , Λινοπεράματα – Γούρνες (παράκαμψη Ηρακλείου), Αγ. Νικόλαος – Καλό Χωριό, Αυχένας Αγκαθιάς – Σητεία. Στο σύνολο τους είναι 110 χλμ.

ΤΙ ΓΙΝΕΤΑΙ ΜΕ ΤΑ ΥΠΟΛΟΙΠΑ ΤΜΗΜΑΤΑ
Για το ΣΕΣ 2014-2020 θα διατεθούν μόλις 165εκ.ευρώ όταν για την ολοκλήρωση όλου του άξονα υπολογίζεται ότι θα απαιτηθούν περίπου 2 δις ευρώ. Ακόμα και έτσι όμως σήμερα ωριμότητα για κατασκευή υπάρχει μόνο στον Ημικόμβο Μοχού (Ν. Ηρακλείου) με προϋπολογισμό δημοπράτησης 3,5 εκ. ευρώ, ενά έργο που δεν προσφέρει καθόλου νέα χιλιόμετρα αυτοκινητόδρομου.

Μέση ωριμότητα από πλευράς μελετών παρουσιάζουν έξι οδικά τμήματα με συνολικά μήκη 21χλμ. αυτοκινητόδρομου (Καλύβες – Αγ. Πάντες 7χλμ,, Εσταυρωμένος – Πάνορμος 7 χλμ., Μάλια – Νεάπολη 7 χλμ.) και 11χλμ. μονού κλάδου (Παράκαμψη Κισσάμου 6,5 χλμ., Καλό Χωριό – Γέφυρα Φρουζή 5 χλμ.). Η συνολική εκτιμώμενη δαπάνη κατασκευής τους είναι 291,5 εκ. ευρώ. Τα παραπάνω τμήματα διαθέτουν εγκεκριμένη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων ΜΠΕ ή πρόκειται να εγκριθεί στο επόμενο διάστημα.

Έχουμε ήδη ..ξεπεράσει το ποσό του ΣΕΣ και όμως 92 χιλιόμετρα από τον οδικό άξονα είναι με χαμηλή ωριμότητα μελετών.  Από αυτά είναι 52χλμ. μελλοντικού αυτοκινητόδρομου (Βρύσες – Πετρέ 16 χλμ., Πετρέ – Ατσιπόπουλο 8 χλμ., Αμάρι – Εσταυρωμένος 7,5 χλμ., Φόδελε – Λινοπεράματα 15χλμ, Νεάπολη – Αγ. Νικόλαος 5,5 χλμ.) και 40χλμ. μονού κλάδου (Γέφυρα Φρουζή – Καβούσι 7 χλμ., Καβούσι – Αυχένας Αγκαθιάς 33 χλμ)

Χωρίς να υπάρχουν καν μελέτες είναι άλλα 65,5χλμ. μελλοντικού αυτοκινητόδρομου. Πολλά από αυτά είναι δε κεντρικά τμήματα του οδικού άξονα (Καλύβες- Αγ. Πάντες, Αγ. Πάντες – Βρύσες, Εξάντης – Φόδελε, Χερσόνησος – Μάλια, Α/Κ Μαλίων, Μάλια – Νεάπολη).

Ο Οργανισμός Ανάπτυξης Κρήτης  εκτιμά ότι το συνολικό κόστος υλοποίησης όλου του δρόμου ανέρχεται σε 1,5 -2,0 δις. Ευρώ. Σύμφωνα με τα στοιχεία του για να ολοκληρωθούν οι μελέτες μέσης και χαμηλής ωριμότητας θα απαιτηθεί χρηματοδότηση της τάξης των 8 εκατ. ευρώ.

Επιπλέον θα χρειαστεί να γίνουν και νέες αναθέσεις μελετών καθόσον με βάση κυρίως τις περιβαλλοντικές μελέτες προέκυψαν πρόσθετα τεχνικά έργα (σήραγγες, μεγάλες γέφυρες) που δεν περιλαμβάνονται στα αρχικά συμβατικά αντικείμενα με εκτιμώμενη δαπάνη της τάξης των 3 εκατ. ευρώ.

Ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα που θα συναντήσει (εφόσον τελικά υλοποιηθεί) το έργο είναι οι απαλλοτριώσεις κηρύσσονται από το Υπ.Υ.ΜΕ.ΔΙ. μετά την ένταξη ή προένταξη των έργων, καθώς απαιτούν από τον Νόμο χρηματοδότηση και ενάριθμο, αλλά υπόκεινται στην νομική διαδικασία του Ν. 2882/2001 και στην αρμοδιότητα των Εφετείων από όπου καθορίζονται και οι τιμές μονάδας. Άρα το κόστος και ο χρόνος στις απαλλοτριώσεις υπόκεινται στην διαδικασία των δικαστηρίων και η ακριβής εκτίμηση τους είναι επισφαλής.

ΔΥΟ ΤΥΠΟΙ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΔΡΟΜΟΥ
Σε ό,τι αφορά την τυπική διατομή (τύπος αυτοκινητόδρομου) του υπό μελέτη ΒΟΑΚ:
α) Στο τμήμα Χανιά-Αγ. Νικόλαος μήκους περίπου 200 χλμ. έχει επιλεγεί η διατομή τετράϊχνου αυτοκινητόδρομου με ανισόπεδους κόμβους και πλήρες παράπλευρο δίκτυο.

β) Στα τμήματα Κίσσαμος-Χανιά και Αγ. Νικόλαος-Σητεία συνολικού μήκους περίπου 100 χλμ έχει επιλεγεί η δίϊχνη διατομή.

Προκείμενου να ιεραρχηθούν τα προς εκτέλεση έργα και να αποφασιστεί και ο τρόπος χρηματοδότησης αυτών, κρίθηκε απαραίτητη η ανάθεση γενικότερης μελέτης στρατηγικού σχεδιασμού με προεκτιμώμενο προϋπολογισμό 7,5 εκατ. ευρώ.

ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ;
Τώρα περνάμε στο καυτό ζήτημα της χρηματοδότησης. Όπως είπαμε παραπάνω από το ΣΕΣ 2014-2020 υπάρχουν μόλις 165 εκατ. (και αφορούν στο Πάνορμος – Εξάντης, Γούρνες – Χερσόνησος και επεμβάσεις οδικής ασφάλειας κατά τμήματα στο σύνολο του άξονα) από το επιχειρησιακό πρόγραμμα του Υπουργείου στο νέο ΕΣΠΑ.

Για όλα τα υπόλοιπα τμήματα οι ελπίδα εναποτίθενται είτε στο Πακέτο Γιουνκέρ είτε στο σεναριο της παραχώρησης, παρόμοιο με αυτό που ισχύει με τους άλλους Εθνικούς αυτοκινητόδρομους και στη μόχλευση κεφαλαίων την οποία προσφέρει. Εδώ όμως υπάρχει και ένα μεγάλο "μυστικό". Τα έργα που χρηματοδοτούνται από το Π.Γ (στα αγγλικά EFSI) πρέπει να έχουν "απόδοση" και ο μοναδικός τρόπος για να έχουν απόδοση στον ΒΟΑΚ είναι η ύπαρξη διοδίων για να αποπληρωθεί η επένδυση. Εδώ είναι και το μεγάλο πρόβλημα καθώς η καταβολή διοδίων μπορεί να δημιουργήσει μεγάλες αντιδράσεις από τις τοπικές κοινωνίες. Χρηματοδοτικά δεν υπάρχει άλλη λύση καθώς το τεράστιο ποσό που απαιτείται για να γίνει μία τέτοια mega-κατασκευή θα πρέπει να έχει τρόπο να αποπληρώνεται.

 

Η δύσκολη απόφαση αναμένεται να παρθεί το 2016 όταν θα έχουν ολοκληρωθεί οι μελέτες και αποφασιστεί ο τρόπος κατασκευής.

Νίκος Καραγιάννης - ypodomes.com