ΑΝΑΚΑΜΠΤΟΥΝ OI ΣΥΝΔΥΑΣΜΕΝΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ ΚΑΙ ΤΡΕΝΟ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

Η International Union of Railways (UIC) έδωσε στη δημοσιότητα την Combined Transport Report, μια ενδελεχή ανάλυση για τις συνδυασμένες μεταφορές με βάση αναφοράς το έτος 2011. Στην έρευνα συμμετείχαν 135 εταιρείες, στις οποίες στάλθηκε σχετικό ερωτηματολόγιο που απαντήθηκε από το 70% των συμμετεχουσών εταιρειών.

Οι εταιρείες προέρχονταν από τις χώρες-μέλη της Ε.Ε., καθώς και από τρίτες ευρωπαϊκές χώρες (Νορβηγία, Σουηδία, Κροατία και Ουκρανία), βαλκανικά κράτη που αποτελούν τόπους διέλευσης ευρωπαϊκών μεταφορικών εταιρειών (Βοσνία, Σερβία, ΠΓΔΜ) και από την Τουρκία.

Η συγκεκριμένη έρευνα καλύπτει τις συνδυασμένες μεταφορές, εθνικές ή ηπειρωτικές, ναυτιλιακές ή οδικές ή μεταφορές με κοντέινερ (20, 40 και 45 ποδών) στο εσωτερικό της Ευρώπης. Σύμφωνα με τα στοιχεία που συγκέντρωσε η UIC, ο συνολικός όγκος των συνδυασμένων μεταφορών στην Ευρώπη το 2011 ανήλθε σε 18,11 εκατ. TEU, και σε σχέση με το 2009 –όταν ο συνολικός όγκος ήταν 15,57 εκατ. TEU– η άνοδος που καταγράφτηκε ανήλθε σε 16,3%.

Οι εκτιμήσεις

Η εκτίμηση των συντακτών της έρευνας είναι ότι οι συνδυασμένες μεταφορές στην Ευρώπη όχι μόνο ανέκαμψαν από την οικονομική και χρηματοπιστωτική κρίση, αλλά και ανακτούν όλο το χαμένο έδαφος, πλησιάζοντας μάλιστα τις επιτυχημένες χρονιές του σχετικά πρόσφατου παρελθόντος.

Οι εθνικές συνδυασμένες μεταφορές ανέρχονται σε 10,92 εκατ. TEU και αντιπροσωπεύουν το 60,4% της συνολικής αγοράς των συνδυασμένων μεταφορών (το 2009 αντιπροσώπευαν το 60,7% και ανέρχονταν σε 9,45 εκατ. TEU). Σε απόλυτους όγκους, οι εθνικές συνδυασμένες μεταφορές αυξήθηκαν τη διετία 2009 - 2011 κατά 15,6%.

Το μεγαλύτερο μερίδιο στις εθνικές συνδυασμένες μεταφορές κατέχουν οι θαλάσσιες, το 64,6%, ενώ οι ηπειρωτικές μεταφορές καλύπτουν το υπόλοιπο 35,4%. Στις πανευρωπαϊκές συνδυασμένες μεταφορές είχαμε αύξηση των διακινούμενων όγκων κατά 17,4%, καθώς από τα 6,12 εκατ. TEU το 2009 φτάσαμε τα 7,18 εκατ. TEU το 2011. Στην περίπτωση αυτών των μεταφορών, οι ηπειρωτικές καλύπτουν το 65,1%, ενώ οι θαλάσσιες καλύπτουν το υπόλοιπο 34,9%.

Τα στοιχεία δείχνουν ότι οι θαλάσσιες συνδυασμένες μεταφορές (9,575 εκατ. TEU) διατηρούν τον ηγετικό τους ρόλο με μερίδιο 53,9%, μειωμένο όμως κατά περίπου 3 εκατοστιαίες μονάδες σε σχέση με το 2009. Στις ηπειρωτικές μεταφορές η αύξηση ήταν σημαντική: 27,1% το διάστημα 2009 - 2011. Τα τρένα μετέφεραν περίπου 8,5 εκατ. TEU σε σχέση με τα 6,7 εκατ. TEU του 2009.

Όπως και όλες τις προηγούμενες χρονιές που διεξάγεται η συγκεκριμένη έρευνα, το μεγαλύτερο μερίδιο έχουν οι εθνικές θαλάσσιες συνδυασμένες μεταφορές. Διακινώντας σχεδόν 7,1 εκατ. TEU, η συγκεκριμένη κατηγορία αποτελεί περίπου το 39% του συνόλου –αν και παρουσιάζει πτώση σε σχέση με το 2009 όταν αποτελούσε πάνω από το 41%.

Οι διεθνείς θαλάσσιες συνδυασμένες μεταφορές διακινούν περίπου 2,5 εκατ. TEU και χάνουν κι αυτές μερίδιο, πέφτοντας στο 13,9% του συνόλου σε σχέση με το 15,5% που ήταν το 2009. Νικητές σε αυτή την άτυπη μάχη είναι οι ηπειρωτικές συνδυασμένες μεταφορές, που αυξάνουν κατά δύο εκατοστιαίες μονάδες το μερίδιό τους.

Οι διεθνείς ηπειρωτικές αποτελούν τη δεύτερη μεγαλύτερη κατηγορία συνδυασμένων μεταφορών με σχεδόν 4,7 εκατ. TEU και μερίδιο –επί του συνόλου– της τάξης του 25,8%, ενώ οι εθνικές ηπειρωτικές συνδυασμένες μεταφορές διακινούν περίπου 3,9 εκατ. TEU και αποτελούν το 21,3% του συνόλου.

Σε απόλυτους αριθμούς οι ευρωπαϊκές συνδυασμένες μεταφορές διακίνησαν το 2011 περισσότερο τονάζ σε σχέση με το 2009. Συγκεκριμένα, από 164,65 εκατ. τόνους εμπορευμάτων το 2009, διακινήθηκαν συνολικά 191.842 εκατ. τόνοι το 2001, αύξηση η οποία ανέρχεται σε 16,5%, διόλου ευκαταφρόνητη αν αναλογιστούμε ότι πραγματοποιήθηκε μέσα σε μια γενικευμένη ύφεση. Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι το βάρος σε απόλυτους αριθμούς περιλαμβάνει εκτός από το βάρος των αγαθών που μετακινήθηκαν και το απόβαρο των intermodal μονάδων που χρησιμοποιήθηκαν.

Σύμφωνα με τους συντάκτες της έρευνας, το μέσο κέρδος ανά TEU για τις εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον κλάδο είναι 293 ευρώ, ενώ η συνολική αξία των ασυνόδευτων συνδυασμένων μεταφορών στην Ευρώπη ανέρχεται σε 5,3 δισ. ευρώ.

Ευρωπαϊκές χώρες

Οι εγχώριες ασυνόδευτες συνδυασμένες μεταφορές ανά χώρα αποτυπώνουν τις εξελίξεις ανάμεσα στο 2009 και το 2011 με τη Γερμανία να αποτελεί τη μεγαλύτερη αγορά. Η Γερμανία διακίνησε περίπου 3,3 εκατ. TEU συνδυασμένων μεταφορών το 2011 κι αποτελεί τη μεγαλύτερη ευρωπαϊκή αγορά με μερίδιο περίπου 30%. Είναι χαρακτηριστικό ότι ανάμεσα στο 2009 και το 2011 το cargo που διακινήθηκε εσωτερικά στη βορειοευρωπαϊκή χώρα αυξήθηκε κατά περίπου 28%.

Το ποσοστό αυτό είναι πολύ πάνω από το μέσο ποσοστό της αύξησης πανευρωπαϊκά, το οποίο για τη διετία ανήλθε σε 15,6% και έρχεται ως ένα πολύ θετικό στοιχείο μέσα σε μια περίοδο βαθειάς ύφεσης για τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες. Την ίδια στιγμή, αυτή η επίδοση είναι η καλύτερη όλων των εποχών για τη Γερμανία.

Το Ηνωμένο Βασίλειο, η δεύτερη μεγαλύτερη αγορά για το εγχώριο cargo, έφτασε τα 1,5 εκατ. TEU. Η αύξηση του 2011 σε σχέση με το 2009 ανέρχεται σε 14,1% και γενικά θεωρείται χαμηλή, αλλά αξίζει να αναφερθεί ότι το Ηνωμένο Βασίλειο σε σχέση με την ηπειρωτική Ευρώπη πήγε πολύ καλύτερα στο εγχώριο cargo και διατηρεί μια αξιοθαύμαστη σταθερότητα εδώ και μια δεκαετία.

Θετική εικόνα επικράτησε και στην Ιταλία, μια χώρα που είδε το εγχώριο cargo να πέφτει κατά περίπου 40% ανάμεσα στο 2007 και το 2009. Η ανάκαμψη της ιταλικής αγοράς cargo οδήγησε στη διακίνηση περίπου 1,2 εκατ. TEU.

Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο και Ιταλία είναι οι τρεις ευρωπαϊκές χώρες που ξεπέρασαν το ένα εκατ. TEU· και υπάρχουν άλλες τρεις, Σουηδία, Βέλγιο και Γαλλία, όπου το εγχώριο cargo ξεπέρασε το μισό εκατ. TEU κατά την ίδια περίοδο. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι έξι πρώτες στη σχετική κατάταξη χώρες αντιπροσωπεύουν περίπου το 75% των εγχώριων συνδυασμένων μεταφορών.

Διεθνείς μεταφορές

Το ευρωπαϊκό δίκτυο των διεθνών συνδυασμένων μεταφορών χαρακτηρίζεται από συγκεντρωτισμό, παρά το γεγονός ότι η έρευνα του 2012 έδειξε ότι η κίνηση των αγαθών πραγματοποιείται σε τουλάχιστον 126 διεθνείς εμπορικούς διαδρόμους.

Παρά την επέκταση της ζήτησης για συνδυασμένες μεταφορές σε ολόκληρη των Ευρώπη, το μεγαλύτερο μερίδιο του εμπορίου καταλαμβάνουν λιγοστοί διάδρομοι. Στην πραγματικότητα, περίπου το 78% του συνολικού όγκου –περίπου 5,6 εκατ. TEU ή 60 εκατ. τόνοι– συνεχίζει να διακινείται από τις 20 top εμπορικές γραμμές.

Η εμπορική γραμμή Γερμανία - Ιταλία μέσω της Αυστρίας είναι η μεγαλύτερη στην Ευρώπη, με συγκεντρωτικό διακινούμενο φορτίο περίπου 673.000 TEU. Σύμφωνα με τη συγκεκριμένη μελέτη, εντυπωσιακή ανάπτυξη παρουσιάζει ο διάδρομος Τεργέστης - Αυστρίας - Γερμανίας, στον οποίο διακινούνται πολλά αγαθά που παράγονται στην Τουρκία και φτάνουν μέσω θαλάσσης στο ιστορικό ιταλικό λιμάνι.

Στη δεύτερη θέση βρίσκονται δύο –ιστορικές επίσης– διεθνείς γραμμές: Βέλγιο - Ιταλία και Γερμανία - Ιταλία μέσω Ελβετίας, με 569.000 και 565.000 TEU αντίστοιχα. Πρόκειται για γραμμές στις οποίες κατά παράδοση διακινούνται χημικά προϊόντα, και όπως είναι αναμενόμενο παρουσιάζουν ύφεση τα δύο τελευταία χρόνια, καθώς η ιταλική βιομηχανία –η οποία αποτελεί τον κύριο πελάτη των γραμμών αυτών– έχει μειώσει τη ζήτηση πρώτων υλών, ενώ οι τιμές έχουν πέσει, καθώς ο ανταγωνισμός είναι πια πολύ σκληρός.

Τα στοιχεία των διεθνών γραμμών που παραθέτουμε στο σχετικό πίνακα, εκτός από τις εμπορικές σχέσεις μεταξύ των κύριων ευρωπαϊκών κρατών, απεικονίζουν επίσης και τη σημασία των συνδυασμένων μεταφορών στον άξονα των Άλπεων, όπου το τρένο έχει την πρωτοκαθεδρία.

Είναι ολοφάνερη η εξάρτηση των ευρωπαϊκών διεθνών μεταφορών από το αλπινικό τόξο –υπάρχουν βέβαια και οι εμπορικές γραμμές από την Ολλανδία μέσω Ελβετίας και Γαλλίας. Ο όγκος που συγκεντρώνουν αυτές οι πέντε πρώτες γραμμές ανέρχεται σε περίπου 2,3 εκατ. TEU και αποτελούν σχεδόν το 30%.

Με την εξαίρεση των γραμμών Ολλανδίας - Ιταλίας και Γερμανίας - Ιταλίας (μέσω Αυστρίας), όπου οι θαλάσσιες / ποτάμιες μεταφορές παίζουν κάποιο ρόλο, οι συνδυασμένες μεταφορές μέσω Άλπεων είναι μια απολύτως σιδηροδρομική υπόθεση.

Αντίθετα, όσον αφορά τις συνδυασμένες μεταφορές στις εμπορικές γραμμές Ολλανδίας - Γερμανίας και Γερμανίας - Τσεχίας, οι μεν πρώτες πραγματοποιούνται μέσω θαλάσσης (το Ρότερνταμ είναι το απόλυτο κέντρο…), ενώ στις δεύτερες αξιοποιούνται οι ποτάμιες μεταφορές από τα λιμάνια του Αμβούργου και του Μπρεμενχάβεν προς το Ντούισμπουρκ της Γερμανίας και την Όστραβα της Τσεχίας.

Με ελλιπή επίσημα στοιχεία και απομονωμένη από τους μεγάλους άξονες των συνδυασμένων μεταφορών, η Ελλάδα προσπαθεί εσχάτως να αναβαθμίσει τη διεθνή παρουσία της. Το τρένο είναι ένας μοχλός ανάπτυξης, εφόσον βέβαια εξυγιανθεί.

Συνοδευόμενες συνδυασμένες μεταφορές

Στην Ευρώπη υπάρχει και μια ακόμα μεταφορική πρακτική, στην οποία όμως δραστηριοποιούνται λιγοστές εταιρείες και μέσω της οποίας διακινούνται σχετικά χαμηλοί όγκοι: Η συνοδευόμενη μεταφορά με συνδυασμό μέσων (rolling motorway/ rolling highway).

Κατά τη μεταφορά αυτή οι οδηγοί κινούνται από την αφετηρία της διαδρομής τους προς το τρένο. Στη συνέχεια ταξιδεύουν –οδηγός και όχημα– με το τρένο προς το σταθμό μετεπιβίβασης, κι από εκεί, οδικώς και πάλι προς τον τελικό προορισμό του φορτίου.

Σύμφωνα με τη μελέτη, η οποία αφορά μόλις έξι εταιρείες σε όλη την Ευρώπη, το 2011 διακινήθηκαν κατ’ αυτό τον τρόπο 433.550 φορτηγά, μεταφέροντας κατά μέσο όρο περίπου 2,3 TEU ανά δρομολόγιο. Διακινήθηκαν δηλαδή συνολικά περίπου 1,02 εκατ. TEU, λιγότερα κατά 1,1% σε σχέση με το 2009. Σύμφωνα με την έρευνα, το μέσο βάρος κάθε δρομολόγιου ανερχόταν σε 36,3 τόνους για τα εσωτερικά δρομολόγια και σε 33, 2 τόνους για τα διεθνή.

Τι πρέπει να γνωρίζουμε

Το 2011 αποτελεί την πρώτη χρονιά ανάκαμψης της ευρωπαϊκής αγοράς των συνδυασμένων μεταφορών μετά το ξεκίνημα της κρίσης το 2008 που έδειξε τα δόντια της το 2009. Το εντυπωσιακό είναι ότι μέσα σε μόλις δύο χρόνια, η ευρωπαϊκή βιομηχανία μεταφορών κατάφερε όχι μόνο να ανακάμψει αλλά να καταγράψει κι ένα νέο ιστορικό ρεκόρ.

Οι επιχειρήσεις συνδυασμένων μεταφορών κατάφεραν να ανατρέψουν την εικόνα και να την κάνουν καλύτερη ακόμα κι από εκείνη του 2007 (της τελευταίας πολύ θετικής χρονιάς πριν ξεσπάσει η κρίση). Το 2011 διακινήθηκαν –όπως έχουμε ήδη αναφέρει– πάνω από 18 εκατ. TEU, καταγράφοντας αύξηση της τάξης του 4,2% σε σχέση με μια τετραετία πριν.

Η έρευνα συγκρίνει στοιχεία που διατηρούνται από το 2005, όταν και πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά η έρευνα, και μια τέτοια σύγκριση δεν μπορεί παρά τα δημιουργεί αισιόδοξα συναισθήματα. Δυστυχώς η έρευνα δεν παρέχει στοιχεία για την Ελλάδα παρά μόνο για την μετά το 2009 περίοδο.

Σύμφωνα με τους συντάκτες της έρευνας και με δεδομένο ότι το μέσο κέρδος ανά TEU για τις εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον κλάδο είναι 293 ευρώ, η συνολική αξία των ασυνόδευτων συνδυασμένων μεταφορών στην Ευρώπη ανέρχεται σε 5,3 δισ. ευρώ. Το 2009 τα συνολικά έσοδα της βιομηχανίας ήταν περίπου 4,6 δισ. ευρώ, ενώ το 2007 είχαν φτάσει τα 5,31 δισ. ευρώ.

Πηγή: http://www.logistics-management.gr/news/599